بارنامه دریایی Bill of Lading سندی قانونی مبنی بر حمل کالایی مشخص به‌سوی مقصدی از پیش تعیین‌شده است. این سند، پس از بارگیری کشتی، به امضای شرکت حمل و نقل یا صاحب کشتی و البته شخص یا نماینده قانونی شرکتی می‌رسد که کالای موردنظر را ارسال می‌کند. در ادامه این مطلب از بلاگ «تاو ساحل اروند»، ضمن تعریف دقیق این سند، انواع بارنامه دریایی، کاربردهای آن و البته اطلاعات ارائه‌شده در یک بارنامه بررسی شده است.
همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، بارنامه دریایی سندی قانونی شامل اطلاعات دقیق درخصوص نوع کالا و مشخصاتی از قبیل وزن و حجم آن و البته مقصد نهایی کشتی است. بارنامه دریایی پس از بارگیری کشتی توسط صاحب کشتی، شرکت حمل و نقل یا نماینده قانونی آن و فروشنده یا فردی که کالا را به‌سمت مقصدی مشخص ارسال می‌کند، امضا می‌شود. همچنین، پس از رسیدن کشتی به مقصد و تحویل کالا به دریافت‌کننده، بارنامه نقش یک رسید دریافت کالا را نیز ایفا می‌کند و لازم است فرد یا گروهی که کالای موردنظر را دریافت می‌کنند، پس از انجام بررسی‌های لازم، نسبت به امضای بارنامه اقدام کنند. در نظر داشته باشید که بارنامه‌های دریایی انواع مختلفی دارند و بسته به انتخاب هر مورد، افراد با شرایط مختلفی برای ارسال و دریافت کالا مواجه خواهند شد؛ بنابراین لازم است با انواع بارنامه دریایی نیز آشنا باشید.
با توجه به مفاد بارنامه، نحوه حمل و نقل و موارد دیگری از این دست، بارنامه‌های دریایی را می‌توان در دسته‌های مختلف قرار داد.
در این نوع از بارنامه که توسط شرکت‌های حمل و نقل یا نمایندگان آن‌ها صادر می‌شود، هیچ اشاره‌ای به عیوب کالاهای بارگیری‌شده نمی‌شود.
بارنامه مخدوش یکی از انواع بارنامه دریایی است و زمانی صادر می‌شود که کالاهای بارگیری‌شده ایرادی داشته یا حتی بخشی از محموله گم شده باشد.
این نوع از بارنامه نسبت به انواع دیگر پیچیدگی‌های بیشتری دارد و به شرکت حمل و نقل این اجازه را می‌دهد که بسته به مقصد موردنظر، علاوه بر حمل و نقل دریایی، از روش‌ها و وسایل حمل مختلف دیگر نیز برای تحویل کالا به گیرنده استفاده کند.
برخلاف بارنامه سراسری، در این نوع از بارنامه دریایی، شرکت حمل و نقل موظف است بدون تغییر وسیله حمل، محموله موردنظر را با کشتی تا بندر مقصد برساند و امکان تغییر وسیله در مسیر وجود ندارد.
این نوع از بارنامه دریایی برای حمل کالای موردنظر توسط یک کشتی اجاره‌ای استفاده می‌شود. گفتنی است که در بارنامه چارتر لازم است تمام محموله بارگیری‌شده متعلق به یک مشتری باشد و امکان حمل کالاهای مربوط به چند گروه مختلف در یک کشتی واحد فراهم نیست.
بارنامه ترانشیپ از دیگر انواع بارنامه دریایی است و زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که شرکت حمل و نقل موردنظر که محموله را پذیرفته، سرویس مستقیمی از محل دریافت کالا تا بندر مقصد ندارد. در چنین شرایطی، هزینه‌های مربوط به حمل کالا تا بندر میانی بر عهده شرکت حمل و نقل خواهد بود.
علاوه بر دسته‌بندی که در قسمت قبل به آن اشاره کردیم، بارنامه‌های دریایی را می‌توان به لحاظ قابلیت معامله نیز دسته‌بندی کرد. بر این اساس می‌توان بارنامه‌های دریایی را در دو دسته «قابل معامله» و «غیرقابل معامله» قرار داد.
این نوع از بارنامه دریایی را می‌توان پس از پشت‌نویسی به فرد یا گروه دیگری انتقال داد. گفتنی است که با انتقال بارنامه به فرد دیگر، مالکیت محموله موردنظر نیز تغییر کرده و به فرد دوم منتقل می‌شود. با توجه به این موضوع، بارنامه‌های دریایی قابل معامله را می‌توان نوعی ابزار مالی نیز دانست.
در این نوع از بارنامه امکان انتقال مالکیت وجود ندارد و تنها یک گیرنده مشخص (که در بارنامه تعیین می‌شود) باید محموله را در بندر مقصد تحویل بگیرد.
همان‌طور که در ابتدای مقاله نیز اشاره شد، بارنامه دریایی یک سند قانونی است که مواردی از قبیل شرایط حمل کالا و البته مشخصات محموله در آن ذکر می‌شود. از دیگر اطلاعات بارنامه دریایی می‌توان به نام کشتی و شرکت حمل و نقل، بندر بارگیری و بندر تخلیه، تاریخ حمل، مشخصات کالا (ازجمله نوع کالا، وزن، نوع بسته‌بندی، تعداد کانتینر و حجم) و البته نحوه پرداخت کرایه حمل و نقل اشاره کرد.
بارنامه دریایی علاوه بر اینکه به‌عنوان سندی قانونی شرایط حمل کالا را مشخص می‌کند، می‌تواند نقش یک رسید دریافت کالا را نیز هنگام تحویل محموله به دریافت‌کننده ایفا کند. همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، بارنامه باید به امضای سه گروه برسد. دو گروه نخست در بندر مبدأ و پس از بارگیری کالا بارنامه را امضا می‌کنند که این موضوع نشان‌دهنده توافق انجام‌شده بین این دو طرف، درخصوص شرایط حمل کالا و تحویل نهایی آن است. اما امضای سوم که در بندر مقصد انجام می‌شود، مبنی بر دریافت کالا و یک رسید است.