کراس استافینگ| کاربرد، مزایا، معایب

یکی از رایج‌‌ترین راه‌‌های واردات و صادرات کالا استفاده از حمل‌ و نقل دریایی بین ‌المللی، راه‌‌های آبی و وسایل نقلیه‌‌ای مانند کشتی‌‌ها هستند. کراس استافینگ هم یکی از مهم‌‌ترین فرایندهای حوزه لجستیک دریایی محسوب می‌‌شود. این روش، به‌‌خصوص در کشورهایی که دارای ملاحظات خاص سیاسی و اقتصادی باشند، از پرکاربردترین شیوه‌‌های حمل‌ و نقل بین ‌‌المللی کالا به شمار می‌‌آید. آیا به‌‌خوبی با این مفاهیم در صادرات و واردات آشنایی دارید؟ آیا از مزایا و معایب استفاده از این روش در تجارت آگاهید؟ آیا می‌‌خواهید از اهمیت آن به‌‌ویژه در ایران مطلع شوید؟ 

کراس استافینگ چیست؟

کراس استافینگ یا تعویض محموله و کانتینر، روشی در حمل‌ و نقل دریایی بین‌ المللی است که در آن محموله بین کشتی‌‌های مختلف جابه‌‌جا می‌‌شود. در این روش، کانتینر از روی یک کشتی به کشتی دیگر منتقل ‌شده یا حتی در برخی موارد، محموله داخل کانتینر با محموله داخل کانتینر دیگر تعویض می‌‌شود. این روش جابه‌‌جایی فرایندی پیچیده است که به هماهنگی بین عوامل مختلف ازجمله صاحب کالا، شرکت حمل‌ و نقل دریایی و گمرک نیاز دارد و می‌‌تواند هزینه‌‌های حمل‌‌ و نقل را افزایش دهد، اما به‌‌هرحال در برخی موارد لازم و ضروری است. این روش به دلایل مختلفی انجام می‌‌گیرد، ازجمله: 

• نبود مسیر مستقیم بین مبدأ و مقصد: در برخی موارد، مسیر مستقیمی بین مبدأ و مقصد وجود ندارد و کشتی‌‌های مختلف برای رسیدن به مقصد باید مسیرهای مختلفی را طی کنند. در این شرایط، از این عملیات برای انتقال محموله بین کشتی‌‌ها استفاده می‌‌شود. 
• محدودیت‌ ظرفیت کشتی‌‌ها: بعضی از کشتی‌‌ها توانایی حمل محموله‌‌های خاصی را ندارند. در این شرایط، از این روش برای انتقال محموله به کشتی‌‌ای با ظرفیت مناسب استفاده می‌‌شود. 

• رعایت مقررات گمرکی: هر کشوری مقررات گمرکی خاصی برای ورود کالاها دارد. در این شرایط، از این روش برای انتقال محموله به کشتی‌‌ای با پرچم کشور مقصد استفاده می‌‌شود. 

کاربردهای کراس استافینگ

در زمان‌‌های گذشته، از این کار برای تقسیم محموله‌‌های بزرگ به بارهای کوچک‌‌تر و حمل آن‌‌ها به بندرهای مختلف استفاده می‌‌شد، اما امروزه کاربردهای دیگری نیز دارد. درمجموع، کراس استافینگ روشی انعطاف‌‌پذیر است و می‌تواند برای رفع طیف گسترده‌‌ای از مشکلات در حمل‌ و نقل دریایی استفاده شود. مثلاً در برخی موارد، برای واردات و صادرات کالاهایی استفاده می‌‌شود که به دلیل تحریم یا سایر محدودیت‌‌های سیاسی و اقتصادی، نمی‌‌توانند به‌‌طور مستقیم وارد یا صادر شوند. در این شرایط، کالاها از طریق یک کشور ثالث به مقصد منتقل می‌‌شوند. علاوه‌‌بر‌این، این روش می‌‌تواند برای تغییر مسیر کشتیرانی یا تغییر شرکت حمل‌ و نقل دریایی استفاده شود؛ اگر یک کشتی به دلایل فنی نتواند به مقصد برسد، محموله‌‌های آن می‌‌توانند از این طریق به یک کشتی دیگر منتقل شوند. 

کراس استافینگ و دورزدن تحریم‌‌‌ها

از این روش می‌‌توان برای دورزدن تحریم‌‌های سیاسی و اقتصادی استفاده کرد. کانتینرها و کشتی‌‌های حمل ‌و نقل، کد منحصربه‌‌فردی دارند که هویت آن‌‌ها را مشخص می‌‌کند. برخی کشورها به کشتی‌‌هایی که از مبدأ خاصی حرکت کرده‌‌اند و به کشور خاصی تعلق دارند، اجازه پهلو‌گرفتن نمی‌‌دهند. در این شرایط، بازرگانان می‌‌توانند از کراس استافینگ برای انتقال کالاهای خود به کشورهایی که در آن‌‌ها تحریم شده‌اند، استفاده کنند. 

برای استفاده از این روش در دورزدن تحریم‌‌ها، به یک کشور ثالث نیاز است که قوانین حمل‌ دریایی به‌‌خصوصی در این زمینه نداشته باشد و کشتی‌‌های آن کشور نیز اجازه پهلوگرفتن در بندرهای کشور مقصد را داشته باشند. کشورهای تحریم‌‌شده، ابتدا کالاهای خود را به کشور ثالث منتقل می‌‌کنند و سپس با روش کراس، آن‌‌ها را در کشتی‌‌های کشور ثالث بارگیری کرده و طی این فرایند، کد بار و کشتی تغییر می‌‌کند و دیگر کشتی نمی‌‌تواند به نام کشور اصلی شناسایی شود. 

این عملیات همچنین برای واردات کالا نیز استفاده می‌‌شود. در این روش نیز از طریق کشور ثالث سفارش‌‌گیری انجام می‌‌شود و کشتی‌‌های کشور ثالث بارها را از مبدأ بارگیری کرده و بعد از رسیدن به مقصد موردنظر، محموله‌‌ها را با استفاده از روش کراس به کشتی‌‌های کشور تحریم‌‌شده اصلی بارگیری می‌‌کنند و کالا بدون هیچ مشکلی وارد کشور می‌‌شود. 

با وجود اینکه این عملیات به‌‌طور کلی روشی پیچیده و پرهزینه است، اما برای ایران امری ضروری به شمار می‌‌آید؛ زیرا به بازرگانان ایرانی کمک می‌‌کند تا بتوانند کالاهای خود را به کشورهای مختلف صادر کنند. ازآنجایی‌که ایران از لحاظ جغرافیایی به آب‌‌های آزاد دسترسی دارد، ولی به دلیل تحریم‌‌ها، کشتی‌‌هایش اجازه پهلو‌گرفتن در بندرهای برخی کشورها را ندارند، از این فرایند در حمل ‌و نقل استفاده می‌‌کند. در این روش، محموله‌‌های ایرانی در بندرهای کشورهای ثالث به کشتی‌‌هایی با پرچم سایر کشورها منتقل ‌شده و دیگر به‌‌عنوان کشتیرانی ایرانی شناسایی نمی‌‌شوند و کالاهای ایرانی می‌‌توانند تحت این پوشش، به مقصد موردنظر برسند. 

معایب کراس استافینگ

استفاده از این عملیات برای دورزدن تحریم‌‌‌ها همیشه هم راه بی‌‌خطری نیست. در برخی موارد، کشورهای مقصد می‌‌توانند هویت اصلی کشتی را شناسایی کرده و محموله یا کل کشتی را توقیف کنند. این اتفاق می‌‌تواند خسارات مالی زیادی برای بازرگانان و ناوگان دریایی و کشتیرانی کشور به همراه داشته باشد و همچنین روابط سیاسی بین‌‌المللی کشور را تحت‌‌تأثیر قرار دهد. به‌‌طور کلی، توقیف‌‌شدن محموله‌‌های یک کشور در بین راه، می‌‌تواند خسارات زیادی برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد. این خسارات می‌‌تواند شامل موارد زیر باشد: 

• از‌دست‌‌رفتن کالا یا محموله 
• خسارت به کشتی یا کانتینر 
• جریمه‌‌های مالی 
• آسیب بیشتر به روابط بین‌‌المللی 

بنابراین، بازرگانان و شرکت‌‌های حمل‌ و نقل باید قبل از استفاده از این روش، خطرات احتمالی آن را مدنظر قرار دهند. از دیگر معایب این روش می‌‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• نیاز به شرایط خاص، مانند وجود جرثقیل در یک یا هردوی کشتی‌ها 
•  شرایط آب‌‌و‌هوایی مناسب 
• احتمال آسیب به محموله در حین انتقال 
• افزایش زمان و هزینه شرکت حمل‌ و نقل که به افزایش بیشتر قیمت کالاهای وارداتی منجر می‌شود 

کراس استافینگ و ترانشیپ

تفاوت اصلی بین کراس استافینگ و ترانشیپ در این است که در فرایند کراس معمولاً محتوای داخل کانتینر تخلیه ‌شده و در کانتینر متعلق به خط کشتیرانی دیگر بارگیری می‌‌شود؛ درحالی‎‌که در عملیات ترانشیپ، خود کانتینر از یک کشتی به یک کشتی دیگر انتقال می‌‌یابد. 

در کراس استافینگ، کانتینر از کشتی اول تخلیه ‌شده و در یک CFS (محل نگهداری کانتینر) قرار داده می‌‌شود؛ سپس محتویات داخل کانتینر در یک کانتینر جدید بارگیری شده و در کشتی دوم قرار می‌‌گیرد. 

در ترانشیپ، کانتینر از یک کشتی به یک کشتی دیگر منتقل می‌‌شود، بدون اینکه محتوای داخل آن تخلیه شود. این امر می‌‌تواند در زمان و هزینه صرفه‌‌جویی کند؛ زیرا به تخلیه و بارگیری مجدد محموله نیاز نیست. 

در این جدول می‌‌توانید خلاصه‌‌ای از تفاوت‌‌های بین این دو را ببینید: 

	Cross stuffing	Tranship
محتویات کانتینر	تخلیه و بارگیری مجدد	بدون تخلیه
هزینه	بیشتر	کمتر
زمان	بیشتر	کمتر
احتمال آسیب	بیشتر	کمتر
استفاده	برای دورزدن تحریم‌‌ها، تغییر مسیر حمل ‌و نقل و شکستن محموله‌‌های بزرگ	برای افزایش ظرفیت حمل ‌و نقل و کاهش هزینه‌‌ها

هزینه کراس استافینگ

به‌‌طور کلی، هزینه این روش از سایر روش‌‌های حمل‌ و نقل بیشتر است. این مسئله به دلیل هزینه‌‌های اضافی مرتبط با عملیات و فرایند آن، مانند تخلیه و بارگیری محموله و هزینه‌‌های محلی واردات و صادرات در بندر ثالث است. هزینه این عملیات به عوامل مختلفی بستگی دارد، ازجمله: 

• نوع محموله 
• حجم و اندازه محموله 

• مسیر حمل ‌و نقل 
• شرایط آب‌و‌‌هوایی 
• تجهیزات مورد نیاز برای تخلیه و بارگیری مجدد 

برای اطلاع از قیمت‌‌ها می‎‌‌توانید پیش از شروع فرایند حمل ‌و نقل کالا، با ارسال اطلاعات محموله برای فورواردرها و انواع مختلف شرکت‌‌های حمل‌ و نقل بین المللی دریایی، به‌‌طور دقیق از هزینه‌‌های آن مطلع شده و با استعلام قیمت، مبالغ پیشنهادی شرکت‌‌های مختلف را با یکدیگر مقایسه کنید. 

سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم مفاهیم کراس استافینگ و نقش آن در حمل ‌و نقل دریایی بین‌ المللی را شرح دهیم. همچنین، با کاربردها و مزایای آن به‌‌خصوص در ایران آشنا شدیم و معایب و خطرات احتمالی استفاده از این روش را بررسی کردیم. با کمک شرکت‌‌های حمل‌ و نقل دریایی بین ‌المللی می‌‌توانید با اطمینان بیشتری این فرایند را انجام دهید. با استعلام قیمت حمل‌ و نقل دریایی نیز از نرخ و هزینه‌‌های آن مطلع شوید. 

سؤالات متداول

چه شرکت‌‌هایی کراس استافینگ انجام می‌‌دهند؟ 

اغلب شرکت‌‌های حمل ‌و نقل دریایی بین ‌المللی و فورواردرها این خدمات را ارائه می‌‌دهند. 

کراس استافینگ در ایران چگونه انجام می‌‌شود؟ 

معمولاً در بندرعباس و بندر چابهار انجام می‌‌شود. محموله‌‌های ایرانی در این بندرها از کشتی‌‌های ایرانی به کشتی‌‌های خارجی منتقل می‌‌شوند. 

هزینه کراس استافینگ چقدر است؟ 

به‌‌طور کلی، نرخ این کار به دلیل هزینه‌‌های اضافی مرتبط با فرایند آن، مانند تخلیه و بارگیری مجدد محموله و هزینه‌‌های محلی واردات و صادرات در بندر ثالث، از سایر روش‌‌‌های حمل ‌و نقل دریایی بیشتر است.